De hoeveelheden vitaminen zijn dan aangepast aan de zwangere, bijvoorbeeld een aangepaste hoeveelheid vitamine A, D en foliumzuur.
Tijdens de zwangerschap breidt het bloedvatenstelsel enorm uit door de groeiende baarmoeder en de placenta en het bloedvolume wordt groter. Om die reden heeft u meer ijzer nodig dan buiten de zwangerschap. Het is dus belangrijk dat u voldoende ijzerhoudende voeding gebruikt en dat dit ook goed wordt opgenomen. Vitamine C in combinatie met ijzerrijke voeding is goed voor de opname van ijzer in het bloed; melk en melkproducten echter belemmeren de ijzeropname. Het is dus van belang dat u geen melkproducten gebruikt van 2 uur vóór tot 2 uur na de maaltijd. Een glas vruchtensap bij de maaltijd is juist wel aan te bevelen.
Hieronder geven wij aan welke aspecten van voeding en voedingsmiddelen tijdens de zwangerschap een risico kunnen vormen.
Rauw vlees
Toxoplasmose is een infectieziekte die iemand heel onopgemerkt kan oplopen en die veroorzaakt wordt door een parasiet. Men wordt er niet echt ziek van. Meer dan de helft van de mensen is ooit met deze parasiet in aanraking geweest. Wie ooit besmet is geweest heeft antistoffen aangemaakt en kan niet nogmaals besmet raken. Een besmetting in de zwangerschap kan leiden tot aangeboren afwijkingen bij het ongeboren kind en moet dus voorkomen zien te worden. De parasiet bevindt zich in de uitwerpselen van (jonge) katten. Ook kan de parasiet in (half) rauw vlees en in ongewassen groente en fruit zitten.
Als u eten klaar maakt moet u groente en fruit goed wassen. Zorg er verder voor dat andere voedingswaren niet in contact komen met rauw vlees. Door vlees goed te doorbakken wordt een eventueel aanwezige parasiet gedood. Zorg verder voor een goede hygiëne door regelmatig de handen te wassen, met handschoenen in de tuin te werken en in de zwangerschap de kattenbak niet te verschonen.
Rauwe melk
Ook listeria is een bacterie die men ongemerkt op kan lopen. Het kan zijn dat u hier een beetje grieperig van wordt, maar gezonde volwassenen worden hier zelden ziek van. Een ongeboren baby kan hierdoor wel ziek worden. De bacterie kan voor afwijkingen aan het kind zorgen, maar ook voor een vroeggeboorte. Een infectie moet dus voorkomen worden in de zwangerschap.
De bacterie komt voor in kazen die zijn gemaakt van rauwe melk.
In de Nederlandse supermarkten zijn er maar weinig kazen die gemaakt zijn van rauwe melk. U kunt de kazen herkennen aan de term ‘au lait cru’ die op de verpakking moet staan.
De in Nederland gemaakte boerenkaas is wel van rauwe melk gemaakt. Harde boerenkazen gemaakt van rauwe melk kunnen geen kwaad, de zachte wel. De zachte kazen die gemaakt zijn van gepasteuriseerde melk kunt u zonder probleem gebruiken.
De bacterie kan ook zitten in andere rauwe producten zoals groente, vlees, kip, en vis die langer bewaard zijn in de koelkast. Koop producten liever vers. Door verhitting en koken doodt u de bacterie. Dus iets wat u na verhitting opeet kan geen kwaad. Restjes salades of producten die u niet kunt verhitten kunt u beter niet bewaren en opeten.
Wees ook voorzichtig met rauwe voorverpakte vis, zoals gerookte zalm. Hierin kan de listeriabacterie ook voorkomen.
Vitamine A
Vitamine A is onder meer belangrijk voor de ogen en goede ontwikkeling van botten en tanden. Teveel vitamine A is echter schadelijk voor het ongeboren kind, wees dus zuinig met het gebruik hiervan.
Veel vitamine A zit in orgaanproducten zoals lever, maar ook in de producten die van lever zijn gemaakt, zoals leverworst, paté en hausmacher. In boter en margarine zit ook vitamine A, dit zijn echter kleine hoeveelheden die bij normaal gebruik geen kwaad kunnen. In multivitamine-vruchtensappen kan ook een hoge dosis vitamine A voorkomen, gebruik dit dus met mate. Let ook op bepaalde crèmes, met name anti-verouderingscrèmes, deze kunnen ook een grote hoeveelheid vitamine A bevatten.
Als u tijdens de zwangerschap een multivitamine preparaat gebruikt, let er dan op dat het speciaal voor zwangeren gemaakt is (hierin is de hoeveelheid vitamine A aangepast; in gewone multivitamine preparaten zit te veel vitamine A).
Cafeïne
Grote hoeveelheden cafeïne kunnen leiden tot een verhoogde kans op een miskraam en groeivertraging. Een veilige dosis voor zwangeren is 300 mg. per dag. Daarom wordt aangeraden niet te veel koffie, cola, thee en energydrinks met cafeïne te drinken. Cafeïne komt ook in de borstvoeding terecht en kan de baby onrustig maken. Voorbeelden van 300 mg. cafeïne:
- 3 koffie en 1 thee
- 2 koffie, 2 thee en 1 cola
- 2 koffie en 3 thee
Vitamine D
Vitamine D zorgt voor een goede botopbouw van het kind. Volwassenen maken zelf voldoende vitamine D als ze buiten komen. Verder levert de voeding ook vitamine D (boter, bak/braadvetten, vlees, vette vis etc.).
Het voedingscentrum is van mening dat het niet mogelijk is om de hoeveelheid vitamine D die extra nodig is tijdens de zwangerschap met de voeding op te nemen (een gemiddelde voeding levert 3 microgram) of zelf aan te maken. Om die reden wordt aangeraden 5 microgram extra te gebruiken. (dit is nog niet in een goed wetenschappelijk onderzoek aangetoond, maar er zijn wel aanwijzingen hiervoor te vinden).
Als bovengrens voor een veilige inname wordt 50 microgram per dag aangehouden. Te veel vitamine D is namelijk schadelijk voor het lichaam. Wij raden aan om een multivitamine speciaal voor zwangeren te gebruiken, daarin is de hoeveelheid vitamine D aangepast.
Kwik
Het risico op een kwikvergiftiging is in Nederland vrijwel nihil. Toch wordt aangeraden om in de zwangerschap en bij borstvoeding terughoudend te zijn met het eten van roofvissen zoals zwaardvis en tonijn (kunnen kwik bevatten). Kinderen en ongeboren baby’s zijn namelijk het meest gevoelig voor de effecten van kwik.
Kruiden en preparaten
Kruiden die echt vermeden moeten worden zijn:
- efedra
- aloë
- sassafras
- kava kava
- absintalsem
- borage (komkommerkruid)
- groot en klein hoefblad
- smeerwortel
- boerenwormkruid.
Deze kunnen schadelijk zijn voor de ongeboren vrucht.
Uit voorzorg wordt aangeraden niet te veel of te vaak het volgende te gebruiken (ook thee hiervan):
- venkel
- fenegriek
- anijs
- nigelle
- moederkruid
- salie
- senna
- rabarber
- gember
- meidoorn
- dong quai
Kaneel
Kaneel bevat coumarine. De risico’s van coumarine bij mensen lijken mee te vallen, al zijn er nog onduidelijkheden. Bij dieren blijkt het namelijk wel eens tumoren te kunnen veroorzaken.
Het is vrijwel onmogelijk via eten zoveel coumarine binnen te krijgen dat dat schadelijk is voor de ongeboren baby. Normaal kaneelgebruik, tot gemiddeld 2 mg. coumarine per dag zal dan ook geen nadelige effecten hebben.
Het voedingscentrum raadt uit voorzorg een al te grote inname van speculaasjes, stroopwafels, ontbijtkoek en appeltaart af. Als dit beperkt blijft tot 2-3 koekjes per dag zit de zwangere ruim onder de grens.
Drop en zoethoutthee
In zoethout en drop zit de stof glycyrrhizine die effect heeft op de werking van de nieren. Door inname van grote hoeveelheden (over een langere periode) krijgt men last van hoge bloeddruk, vocht vasthouden en een tekort aan kalium. Een gezonde zwangere mag dagelijks 50-150 gram drop eten of 4-6 kopjes zoethoutthee (600 ml.). Als de bloeddruk tijdens de zwangerschap gaat oplopen wordt het gebruik van drop afgeraden.
Kalebaskalk
West-Afrikaanse zwangere vrouwen gebruiken kalebaskalk (kalksoort gemengd uit bepaalde modder, in poedervorm of vaste vorm) tegen misselijkheid. Dit wordt ontraden want er zit veel lood in, wat weer schadelijk is voor het ongeboren kind.
Voor meer voedingsadviezen tijdens de zwangerschap of meer uitleg hierover verwijzen wij u naar de site van het voedingscentrum:
www.voedingscentrum.nl